کشتی اقتصاد دیجیتالی و کوه یخ اینترنتِ ناپایدار!
قطعی چندساعته اینترنت طی دو هفته پیش که در پی آتش‌سوزی یکی از حوضچه‌های مخابراتی رخ داد و همچنین اختلالات گسترده اینستاگرام طی هفته پیش بار دیگر مساله کیفیت اینترنت را که به بیانی تبدیل به انشعاب چهارم شده است بر سر زبان‌ها انداخت. تاکنون تحلیل‌های زیادی پیرو دلیل این نوسانات کیفی انجام شده اما آنچه کمتر در کانون توجه قرار گرفته پیامدهای اقتصادی چنین اتفاقاتی است. سوال مهم اینجاست که اگر کشتی اقتصاد دیجیتالی به کوه یخ قطعی اینترنت برخورد کند، چه خسارتی وارد می‌شود؟ کوه یخی که هرچه بزرگ‌تر باشد، خسارت بیشتر خواهد بود.
مصوباتی مهم، بدون ضمانت اجرایی/ چرا شورایعالی فضای مجازی در دوره‌های قبل منفعل شد؟
کارشناسان حوزه حکمرانی یکی از چالش‌های اجرایی نشدن مصوبات شورایعالی فضای مجازی را نبود نهادی برای نظارت روی کار این شورا و اداره سلیقه‌ای این نهاد می‌دانند؛ موضوعاتی که در دولت‌های قبل باعث انفعال این نهاد مهم بوده است.
سیاه و سفید حفاظت از داده های شخصی؛ GDPR در ترازو!
استفاده از رویکرد بازار آزاد برای تحولات دیجیتال کنونی در عمل، خنثی و بی اثر خواهد بود؛ چراکه شرایط اجازه دادن به بازارها از طریق تعامل پویای عرضه و تقاضا برای خودتنظیم گری یکسان نخواهد بود. این امر، ممکن است در طولانی مدت منجر به تقویت روندها و موقعیت قدرت های مسلط کنونی در بازار شود که در نهایت رقابت را مخدوش می کند و مانع از شکل های پویا و توزیع‌شده‌تر نوآوری خواهد شد.
نگاهی به ظرفیت تحول آفرین فیبر در اکوسیستم ارتباطی کشور
باید بپذیریم فیبرنوری نه تنها زمینه ساز توسعه اینترنت ثابت پرسرعت، بلکه زیرساخت اساسی موردنیاز برای گذار به نسل پنجم (۵G) و بهره مندی کشور از عواید اشتغال آفرین و دانش بنیان این فناوری به صورت مستقیم و غیرمستقیم در عرصه‌های گوناگون نظیر واقعیت افزوده، اینترنت اشیاء، شهر هوشمند و… محسوب می شود؛ موضوعی که به یک معنا ظرفیت تحول و ارتقاء در کل اکوسیستم ارتباطی کشور را مهیا می‌سازد.
جدایی بریتانیا از اتحادیه اروپا؛ گذار پارادایمی در تنظیم‌گری بازار دیجیتالی
امروزه شاهدیم که فنّاوری‌های دیجیتال در تاروپود زندگی آدمی تنیده شده و عامل تغییر در بسیاری از ابعاد زندگی فردی، جامعه و اقتصاد ــ اعم از افزایش رفاه و بهره‌وری اقتصادی ــ است. این فنّاوری‌ها موتور محرّکِ رشد اقتصادی در بریتانیا هستند. بخش دیجیتال حدود ۱۵۱ میلیارد پوند در تولید مشارکت داشته و موجب ایجاد بیش از ۱٫۶ میلیون شغل در سال ۲۰۱۹ شده است. بالغ بر ۳۴۰۰۰ کسب‌و‌کارِ فنّاوری ـ محور در سال ۲۰۱۸ ایجاد شده و بریتانیا در سال ۲۰۲۰ بیش از مجموع دو کشور فرانسه و آلمان سرمایه‌گذاری خطرپذیر بین‌المللی را جذب کرده است. ناگفته نماند که در کنار این فرصت‌های عظیم، فنّاوری‌های دیجیتال مخاطرات جدیدی نظیر نشر محتواهای نامناسب، اطلاعات جعلی، کلاهبرداری و … را به همراه دارند.
اقتصاد دیجیتال در معرض تهدید
در حال حاضر قلب تپنده اقتصاد دیجیتال یعنی اینترنت با کمبود خون روبه‌روست. همان اینترنتی که در دوران تحریم و کرونا به‌‌دادمان رسید و جان تازه‌‌ای در کسب‌‌وکار، آموزش، بهداشت، خدمات مالی و سایر بخش‌های زندگی همه ما دمید. با توجه به رشد پرشتاب و بدون توقف مصرف اینترنت از یکسو و عدم توسعه کافی زیرساختهای ارتباطی متناسب با آن، اینترنت کند و بی‌‌کیفیت مانند هوای غبار گرفته این روزهای کشورمان تبدیل به بلای جانمان شده است.
یک تجربه موفق از توسعه پهنباند
امروزه دسترسی به اینترنت، یکی از اصلی‌‌‌ترین ملزومات توسعه اجتماعی و اقتصادی است. کشورهای زیادی در دنیا در حال تلاش برای بهبود مستمر دسترسی همگانی مردم به اینترنت باکیفیت هستند. کشور ما نیز تجربه تقریبا مثبتی در زمینه افزایش ضریب نفوذ اینترنت در سال‌های اخیر داشته؛ اما متاسفانه، کیفیت و سرعت اینترنت پابه‌‌‌پای آن رشد نکرده است. این در حالی است که نیاز به اینترنت باکیفیت، روندی افزایشی را طی می‌کند و برای پاسخگویی به آن، باید زیرساختهای دسترسی به اینترنت بهبود یابد؛ این امر مستلزم قوی بودن و به تبع آن، افزایش نسبی رقابت و توان بخش خصوصی در بازار پهنباند است.
حرکت لاکپشتی در حوزه تکنولوژی
سرعت اینترنت ثابت، یکی از مسائلی است که عموما جزو عقب‌‌‌ماندگی‌‌‌های حوزه ارتباطات در ایران به حساب می‌‌‌آید. لازم به ذکر است که عدم‌سرمایه‌گذاری در این زمینه، باعث شده است تا اینترنت در این حوزه، نه‌تنها پیشرفتی نداشته باشد، بلکه حتی از کیفیت آن کاسته شود. این در حالی است که طبق توضیحات رئیس کمیته ارتباطات و فناوری اطلاعات فراکسیون راهبردی مجلس شورای اسلامی، هماکنون در کشور حدود ۹میلیون مشترک اینترنت پهنباند ثابت و بیش از ۱۰۰میلیون مشترک فعال در شبکه تلفن همراه داریم که بیش از نیمی از آنها در شبکه نسل سوم و چهارم موبایل فعال هستند و ضریب نفوذ تلفن همراه در کشور هماکنون بیش از ۱۲۰درصد و بخش ثابت متاسفانه زیر ۳۰درصد است.
سیاست‌گذاری فضای مجازی باید تا حد امکان جهانی باشد
فناوری روابط بین‌المللی را هم دچار تغییر کرده است و دولت‌ها در تلاش هستند تا بر فضای مجازی هم چیره شوند و روش حاکمیت خود را بر شهروندان فضای مجازی اعمال کنند. اما واقعیات پیش‌رو نشان می‌دهد از آن‌جا که فضای مجازی ماهیت مخصوص به خود را دارد هر نوع سیاست‌گذاری در فضای مجازی هم باید تا حد امکان جهانی باشد.
پای چوبین مقررات‌گذاری در مواجهه با فناوری‌های تحول‌آفرین ــ هزارتوی تنظیم‌گری فضای مجازی
فضای مجازی امروزه به بخش غیرقابل انکاری از زندگی انسان‌ها بدل شده است. آمارها حکایت از این دارد که هر ایرانی به طور میانگین روزانه سه ساعت از وقت خود را صرفاً به فعالیت در رسانه‌های اجتماعی اختصاص می‌دهد که اگر کاربرد اینترنت در سایر حوزه‌ها (از جمله خرید اینترنتی، دانلود، خبرخوان و…) را نیز به آن اضافه کنیم، به جرات می‌توان گفت یک‌سوم زمان زندگی روزمره ما در فضای مجازی سپری می‌شود. در این میان، با نگاهی به سبد مصرف مجازی ایرانیان در فضای مجازی مشخص می‌شود در بین پنج محصول پرطرفدار بازار (تلگرام، واتس‌اپ، اینستاگرام، یوتیوب و توییتر)، به کلی خبری از کسب و کارهای بومی یا به عبارت بهتر تولید ملی نیست.